Gmina Strzyżów | Gmina Czudec | Gmina Niebylec | Gmina Wiśniowa | Gmina Frysztak

Gmina Niebylec

BUDYNEK SYNAGOGI ŻYDOWSKIEJ W NIEBYLCU - Synagoga została zbudowana w drugiej połowie XIX wieku. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali synagogę. W czasie wojny, a także po jej zakończeniu, w budynku synagogi znajdował się magazyn zboża i nawozów. W latach 70. budynek poddano konserwacji, a od 1977 mieści się tutaj Biblioteka Publiczna. Amatorów zwiedzania dawnej synagogi żydowskiej nie brakuje. Świadczą o tym liczne wycieczki z całego świata, odwiedzające co roku Niebylec. Bibliotekę odwiedzały już wycieczki z Niemiec, Francji, Anglii, Stanów Zjednoczonych i Izraela. Dla wielu zwiedzających, często mających w Niebylcu rodzinne korzenie, jest to ogromne przeżycie pamiętają, bowiem Niebylec i okolice z lat dzieciństwa, lub słyszeli o tym miejscu ze wspomnień dziadków czy rodziców.
Synagoga znajdująca się w północnej części miejskiego rynku. W jej wnętrzach znajdują się jedne z najlepiej zachowanych polichromii w województwie podkarpackim.

CMENTARZ ŻYDOWSKI W NIEBYLCU - powstał prawdopodobnie w II połowie XVIII wieku lub na początku XIX wieku dla gminy żydowskiej w Niebylcu. Cmentarz znajdował się niecały kilometr na północ od centrum miasteczka i synagogi. Do II wojny światowej kirkut otoczony był murem, znajdował się na nim również dom przedpogrzebowy. W czasie wojny cmentarz został całkowicie zniszczony, a macew używano m.in. do budowy dróg. Obecnie teren cmentarza porasta las. Zachowały się jedynie dwie zniszczone macewy. Granice cmentarza są zatarte, rozpoznać można jedynie niewielki rów otaczający dawny kirkut.

DWÓR OBRONNY W NIEBYLCU -początki tutejszego dworu sięgają XVI wieku. Był kilkakrotnie przebudowywany, ostatni raz pod koniec wieku XIX. Aby dotrzeć do dworu, należy z rynku w Niebylcu wyjechać drogą ku wschodowi, a po ok. 1 km skręcić w lewo w kierunku Małówki. Dwór widoczny jest wśród drzew, na stromym stoku wzgórza. Mieściła się w nim ostatnio baza POM. Dwór ma kształt spłaszczonej litery T, skierowanej podstawą ku południu. Dolna część jest ceglana, górna drewniana. Całość nakrywa blaszany dach. Pozostałości drewnianych elementów ozdobnych świadczą, że dwór został przebudowany w modnym stylu "szwajcarskim". Wnętrza są puste i zniszczone. Warto podjąć wysiłek przedarcia się przez pokrzywy od południowego-wschodu, by obejrzeć bodaj jedyny fragment dawnej kamieniarki, kamienne nadproże z herbem właścicieli, w kształcie litery "W".

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY - p.w. Znalezienia Krzyża Świętego i Wniebowzięcia NMP w Niebylcu - Budowę obecnego kościoła rozpoczęto 8 września 1936 roku. Przed przystąpieniem do budowy rozebrano część starego kościoła. Został poszerzony teren placu kościelnego, przez zakupienie działki u Teofila Wójciaka zamieszkałego w USA. Kościół został zbudowany według projektu inż. Tadeusza Mulickiego, architekta z Rzeszowa. Prace, które zakończono w 1943 roku, nadzorował inż. Józef Urbanik ze Strzyżowa. Organy kościelne zostały wykonane przez organomistrzów: Feliksa Mazura i Władysława Kroka z Połomi. Pierwsze malowanie polichromią było wykonane w 1958 roku przez Stanisława Konarskiego i Franciszka Frączka z Krzemienicy. Konsekracji kościoła dokonano w 1956 roku. Bryła budowli jest mocno rozczłonkowana, dominantę stanowi kopuła o przekroju wysmukłym, półeliptycznym, na tamburze, wzniesiona na przecięciu nawy z transeptem. Fasada zachodnia, w której znajduje się główne wejście do kościoła, flankowana jest dwiema przysadzistymi wieżami. Wewnątrz oglądać można elementy starego wyposażenia, pochodzące z pierwotnego kościoła: krucyfiks w polu środkowym głównego ołtarza z połowy XVII wieku, późnobarokowe ołtarze boczne, chrzcielnicę drewnianą z XVII wieku, rzeźby i obrazy.

DREWNIANY KOŚCIÓŁ PARAFIALNY p.w. Wniebowzięcia NMP - wzniesiony ok. 1464 roku. Trójnawowy, wzniesiony w tradycji późnogotyckiej, z bogatym detalem ciesielskim. W początkach XVI wieku przy prezbiterium dobudowano murowaną zakrystię. W następnym stuleciu przy kościele stanęła wieża, która najprawdopodobniej spłonęła już podczas pożaru świątyni w 1670 roku. Remontowana w XVII/XVIII wieku. Wykonano wówczas strop z fasetą, który w nawie wsparto na słupach. Ostatnio odnowiony (1976 r.). Świątynię konsekrowano w 1743.

KAPLICZKI PRZYDROŻNE w Lutczy znajduje się ponad 60 kapliczek przydrożnych, warte szczególnej uwagi są:
* Kaplica na cmentarzu I na "Małówce" z roku 1898 wzniesiona przez hrabiego Łosia, właściciela Żyznowa, którą ufundował po śmierci żony Heleny ze Straszewskich zmarłej 7.VII.1898 roku. We wnętrzu kaplicy znajduje się nagrobek Jadwigi Straszewskiej zmarłej w 1890 r. a przeniesiony tutaj z cmentarza. Na ścianie południowej widnieje tablica inskrypcyjna "ŚP. Heleny ze Straszewskich hr. Łosiowej", zaś na północnej "ŚP. Kantego Wolskiego spoczywającego na tym cmentarzu ur. 1801 i zm. W 1867".
* Kaplica Św. Krzyża na obszarze podworskim (w odległości 1 km przy drodze od starego kościoła do Domaradza}. W niej był krzyż z wizerunkiem Chrystusa ukrzyżowanego, który w latach 60. został przeniesiony do starego kościoła na belkę tęczową, następnie zdjęty stamtąd został umieszczony w nowym kościele przy stacji XII drogi krzyżowej.

DREWNIANY KOŚCIÓŁ PARAFIALNY W GWOŹNICY GÓRNEJ - W górnej części wsi - drewniany kościół parafialny p.w. Św. Antoniego Padewskiego z 1864 r., jednonawowy. Odnowiony na przełomie wieków, rozbudowany w latach: 1923 (dodanie kaplicy) i 1930 (przedłużenie). W okresie ostatniej wojny proboszczem miejscowej parafii był współorganizator Placówki AK Strzyżów-Niebylec ks. Franciszek Jeleń. Z komendantem AK, a swoim parafianinem, por. Janem Chyłkiem, utrzymywał ścisły kontakt. Nad żołnierzami AK sprawował opiekę duszpasterską: spowiadał ich, rannym udzielał wiatyku, a poległym urządzał w nocy pogrzeby konspiracyjne. O wielkiej jego odwadze i patriotyzmie niech świadczy fakt, że w Wielki Piątek 1944 roku pozwolił, aby straż przy Bożym Grobie pełnili żołnierze AK, w pełnym umundurowaniu i uzbrojeniu.

CERKIEW W GWOŹDZIANCE - cerkiew z XVIII wieku pod wezwaniem św. Kosmy i Damiana. Po wojnie została zamieniona na kościół rzymsko - katolicki, zlikwidowano podówczas zabytkowy ikonostas, przykryto boazerią polichromię ścian wewnętrznych. O cerkiewnym przeznaczeniu przypomina piękna, sześcioboczna, zakończona baniastym hełmem wieżyczka na sygnaturkę.

CERKIEW ZAŚNIĘCIA NMP w Bliziance – drewniana cerkiew greckokatolicka z XVIII wieku z częściowo odrestaurowanych ścianach zewnętrznych, krytych gontem.
Została zbudowana (w miejscu starszej drewnianej cerkwi z 1630) w 1865, przebudowana znacznie w latach 1927-1932, po pożarze z 1925 roku, który strawił część konstrukcji.
Parafia należała do greckokatolickiego dekanatu dukielskiego, a po 1842 do dekanatu krośnieńskiego.
Po wojnie użytkowana przez kościół rzymskokatolicki.

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY W POŁOMII - Kościół parafialny p.w. św. Mikołaja w Połomi, murowany z kamienia, wzniesiony w 1577 r. z pozostawieniem dawnej zakrystii z około połowy wieku XV, należy do najstarszych i najcenniejszych zabytków na Podkarpaciu. Objęty ścisłą ochroną konserwatorską. Z pierwotnego, najstarszego wyposażenia wnętrza zachowany został tryptyk gotycki, o unikatowej wartości, którego konserwację przeprowadzono w latach 1997 - 1999. Wystrój wnętrza świątyni kształtują głównie barokowe XVIII wieczne ołtarze (główny i 2 boczne), ambona, XVII wieczne żelazne kute drzwi do zakrystii w kamiennym, późnogotyckim portalu oraz polichromia barwna ścian i sufitu z 1913 roku autorstwa artysty malarza Alojzego Roblicha z Drohobycza. Ponadto w skład zespołu kościelnego wchodzą ogrodzenie wraz z neogotycką dzwonnicą z lat 1907 - 1913 oraz budynki murowanej plebani i drewnianej wikarówki z połowy XIX wieku. Uzupełnia go pozostałość starodrzewia.

DWÓR W BARYCZCE - dwór, wzniesiony na wysokim brzegu rzeki, widoczny jest z daleka. Powstał w II połowie XVIII wieku, obecnie jest siedzibą szkoły podstawowej. Zmiany, jakim uległ dwór w trakcie remontów i prac adaptacyjnych, pozbawiły go większości dawnych elementów. Ze starego obiektu zachował się plan wydłużonego prostokąta, ściany zewnętrzne i mansardowy dach z powiekami. Z dwóch stron otaczają go stare drzewa będące pozostałościami zniszczonego założenia parkowego. Pomimo przekształceń dwór ten zachował klimat siedziby ziemiańskiej końca XVIII wieku.

MUZEUM BIOGRAFICZNE JULIANA PRZYBOSIA W GWOZNICY GÓRNEJ - W Gwoźnicy Górnej w 1901 r. urodził się znany poeta, Julian Przyboś. Był jednym z czołowych przedstawicieli współczesnej polskiej poezji. Zasłynął jako twórca oryginalnej konstrukcji poetyckiej, autor licznych wierszy, zbiorów poetyckich i esejów. Zmarł w 1970 r., pochowany został na miejscowym cmentarzu. Jego rodzinna chałupa już nie istnieje, spłonęła w 1958 roku. Miejsce to upamiętnia głaz. W latach siedemdziesiątych narodziła się koncepcja stworzenia w Gwoźnicy muzeum Juliana Przybosia. Miał to być rezerwat etnograficzny. Zakupiono XIX-wieczną zagrodę Antoniego Błądzińskiego (z chałupą podobną do starego domu Przybosiów). Powstał miniskansen, w którego skład wchodzą: chałupa z tzw. przyłapem (wnęką podcieniową) konstrukcji zrębowej z wysokim czterospadowym dachem krytym słomą, stodoła z podcieniem w narożniku z 1900 roku, dawna stajnia końska adaptowana na warsztat i dwukondygnacyjny spichlerz kamienno-drewniany. W pomieszczeniach tych zgromadzono pamiątki związane z życiem i twórczością poety oraz zbiory etnograficzne. Muzeum to udostępniono zwiedzającym w połowie lat osiemdziesiątych.

Gmina Strzyżów | Gmina Czudec | Gmina Niebylec | Gmina Wiśniowa | Gmina Frysztak